Τσίμπημα από μέδουσα στη θάλασσα, ή όπως είναι γνωστή και ως τσούχτρα, μπορεί να προκαλέσει αρκετή αναστάτωση κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών. Πότε είναι σοβαρό; Πώς προφυλασσόμαστε;
Το καλοκαίρι αποτελεί αγαπημένη εποχή για μικρούς και μεγάλους. Μας δίνεται η δυνατότητα να αποδράσουμε από την καθημερινότητα μας, απολαμβάνοντας τον ήλιο, τη φύση και ειδικά τη θάλασσα. Ωστόσο, κάποιες φορές, οι γενικότερες συνθήκες αλλάζουν αιφνίδια από έκτακτα δερματολογικά προβλήματα, όπως το τσίμπημα από τη μωβ μέδουσα.
Η μωβ μέδουσα
Η μωβ μέδουσα (επιστημονική ονομασία: Pelagia noctiluca) ανήκει στην οικογένεια των Πελαγίδων και θεωρείται είδος σημαντικού ιατρικού ενδιαφέροντος στη Μεσόγειο Θάλασσα. Πρόκειται για ένα αρκετά μικρό και ποικιλόχρωμο οργανισμό, του οποίου τα πλοκάμια και η καμπάνα καλύπτονται από κεντριά. Η παρουσία των μωβ μεδουσών αυξάνεται ιδιαίτερα το καλοκαίρι, καθώς ευνοούνται οι συνθήκες αναπαραγωγής τους λόγω υψηλότερης θερμοκρασίας της θάλασσας, σε διάφορες περιοχές του Αιγαίου αλλά και του Ιονίου πελάγους. Η μείωση του πληθυσμού των ψαριών και των θαλάσσιων χελωνών (Dermochelys coriacea, Caretta caretta κ.α.) που αποτελούν θηρευτές τους, ευνοεί επίσης σημαντικά την εξάπλωσή τους.
Τσίμπημα από μέδουσα
Τα περιστατικά τσιμπήματος είναι κοινά, επώδυνα και τα συμπτώματα μπορεί να επιμείνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά γενικά δεν είναι επικίνδυνα. Το τσίμπημα προκαλεί πόνο που συνήθως διαρκεί (χωρίς θεραπεία) 1-2 εβδομάδες, τοπική ερυθρότητα, οίδημα και εξάνθημα, αλλά γενικά δεν είναι επικίνδυνο και δεν υπάρχουν καταγεγραμμένοι θάνατοι. Σε περίπτωση εμφάνισης συστηματικών συμπτωμάτων (σπάνια) όπως υπόταση, βράγχος φωνής, εισπνευστικός συριγμός, γενικευμένο αγγειοοίδημα – εκτεταμένο κνιδωτικό εξάνθημα, διαταραχές επιπέδου επικοινωνίας – συνείδησης, έμετο είναι επιβεβλημένη η άμεση διακομιδή του ασθενούς στο νοσοκομείο.
Αντιμετώπιση τσιμπήματος μωβ μέδουσας
Αν έχετε τσιμπηθεί από μωβ μέδουσα, ακολουθήστε τις παρακάτω οδηγίες (της Ελληνικής Δερματολογικής Εταιρίας – ΕΔΑΕ και του ΕΟΔΥΥ) για την αντιμετώπιση του τσιμπήματος:
- Άμεση εξουδετέρωση της νευροτοξίνης της μωβ μέδουσας: Η ουσία αυτή πρέπει να απομακρυνθεί όσο το δυνατόν γρηγορότερα από το δέρμα, καθώς η καθυστέρηση μπορεί να προκαλέσει πιο έντονα συμπτώματα. Τοποθετήστε μαγειρική σόδα διαλυμένη με θαλασσινό νερό σε αναλογία 1:1 στην πάσχουσα επιφάνεια για 5 λεπτά.
- Αφαιρέστε τυχόν κολλημένα πλοκάμια από την πάσχουσα επιφάνεια: Μην χρησιμοποιείτε γυμνά χέρια για να αφαιρέσετε τα κολλημένα πλοκάμια από το δέρμα, καθώς μπορεί να μεταφέρετε το ερεθισμό και σε άλλα σημεία του σώματος. Χρησιμοποιήστε κάποιο υλικό, όπως ένα κομμάτι ύφασμα ή μια πλαστική κάρτα, γάντια για να τα αφαιρέσετε προσεκτικά.
- Στη συνέχεια, ξεπλύνετε την πάσχουσα περιοχή με άφθονο θαλασσινό νερό ή με σαπούνι αλκαλικού pH, όπως ελαιολάδου.
- Εφαρμόστε πάγο ή κρύες κομπρέσες στο σημείο του τσιμπήματος. Αυτό μπορεί να βοηθήσει να περιορίσετε τα τοπικά φαινόμενα από το δέρμα.
- Χρήση κορτιζονούχoυ κρέμας: Εάν χρειάζεται, εφαρμόστε τοπικά κορτιζονούχo κρέμα, η οποία μπορεί να περιορίσει τη φλεγμονώδη αντίδραση και να ανακουφίσει γρήγορα από το τσούξιμο και τον κνησμό.
- Πάρτε χάπι αντιισταμινικό αν έχετε έντονο κνησμό ή αναλγητικό αν έχετε έντονο πόνο ή και τα δύο μαζί κατόπιν συμβουλής του γιατρού σας. Με τα χάπια αυτά αντιμετωπίζονται αποτελεσματικότερα τα συμπτώματα. Η ανάγκη για χάπια τέτοιου είδους είναι μεγαλύτερη, όσο πιο έντονα είναι τα υποκειμενικά συμπτώματα (κνησμός – πόνος).
Τέλος, αν τα συμπτώματα είναι έντονα και ιδιαίτερα αν δεν υποχωρούν μετά την εφαρμογή των τοπικών μέτρων, μπορεί να χρειαστεί συστηματική χρήση κορτικοστεροειδών. Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να χρειαστεί να επισκεφθείτε άμεσα τον ιατρό σας.
Στη σπάνια περίπτωση συστηματικών συμπτωμάτων, όπως εμετό, διάρροια, ζάλη, υπόταση, ταχυκαρδία, δύσπνοια, βράγχος φωνής, διαταραχές επιπέδου επικοινωνίας – συνείδησης, γενικευμένο εξάνθημα, πρέπει οπωσδήποτε να πάτε στο πλησιέστερο νοσοκομείο ή Κέντρο Υγείας.
Πρόληψη τσιμπήματος μέδουσας
Για να αποφύγετε τσιμπήματα από μέδουσες, μπορείτε να λάβετε ορισμένα μέτρα πρόληψης όταν βρίσκεστε στη θάλασσα. Δεν υπάρχει απόλυτη προστασία, αλλά μπορείτε να λάβετε τις παρακάτω συμβουλές υπόψη σας:
- Χρησιμοποιήστε μάσκα και ολόσωμα μαγιό: Καλύψτε το πρόσωπό σας με μάσκα και φορέστε ολόσωμα μαγιό κατά τη διάρκεια των κολυμβητικών σας δραστηριοτήτων για να περιορίσετε την έκθεση στις μέδουσες.
- Προσέξτε τις περιοχές με μέδουσες: Εάν υπάρχουν πολλές μέδουσες στην περιοχή που βρίσκεστε, αποφύγετε την είσοδο στη θάλασσα για εκείνη την ημέρα ή τη συγκεκριμένη περίοδο.
- Ενημερωθείτε από τον γιατρό σας: Εάν πρόκειται να περάσετε διακοπές στην παραλία, επισκεφθείτε τον δερματολόγο σας προκειμένου να σας καθοδηγήσει κατάλληλα και να οργανώσει το ιδανικό προσωπικό φαρμακείο για τις διακοπές σας.
Γιώργος Λάριος MD, MSc
Δερματολόγος- Αφροδισιολόγος
Βιβλιογραφία – Πρόσθετες πληροφορίες
https://www.edae.gr/visitors/odigies-gia-ti-mov-medousa
https://eody.gov.gr/disease/mov-medoyses
Πηγή εικόνων: wikimedia